در فروبسته ترین دشواری
درگران بارترین نومیدی
بارها بر سر خود بانگ زدم:
هیچ از نیست مخور خون جگر، دست که هست
بیستون را یادآر
دست هایت را بسپار به کار
کوه را چون پرکاه از سر راهت بردار!

چو بر رامین بیدل کار شد سخت
به عشق اندر، مرو را خوار شد بخت

همیشه جای بی انبوه جُستی
که بنشستی به تهایی، گر ستی

به شب پهلو سوی بستر نبردی
همه شب تا به روز اختر شمردی


به روز از هیچ گونه نارمیدی
چون گور و آهو از مردم رمیدی

زبس کاو قِدّ دلبر یاد کردی
کجا سروی بدیدی سجده بردی

به باغ اندر گلِ صد برگ جُستی
به یادِ روی او بر گُل گرستی

بنفشه بر چِدی هر بامدادی
به یادِ زلف او بر دل نهادی

زبیم ناشکیبی می نخوردی
که یکباره قرارش می ببردی

همیشه مونسش طنبور بودی
ندیمش عاشقِ مهجور بودی

به هر راهی سرودی زار گفتی
سراسر بر فراق یار گفتی

چو باد حسرت از دل برکشیدی
به نیسان باد دی ماهی دمیدی

به ناله دل چنان از تن بکندی
که بلبل را زشاخ اندر فگندی

به گونه اشکِ خون چندان براندی
که از خون پای او در گِل بماندی

به چشمش روز روشن تار بودی
به زیرش خزّ و دیبا خاری بودی


بدین زاری و بیماری همی زیست
نگفتی کس که بیماریت از چیست؟

چو شمعی بود سوزان و گدازان
سپرده دل به مهرِ دلنوازان

به چشمش خوار گشته زندگانی
دلش پدرود کرده شادمانی

زگریه جامه خون آلود گشته
زناله روی زراندود گشته

ز رنج عشق جان بر لب رسیده
امید از جان و از جانان بریده

خیالِ دوست در دیده بمانده
زچشمش خواب نوشین را برانده

به دریای جدایی غرقه گشته
جهان بر چشم او چون حلقه گشته

زبس اندیشه همچون مست بیهوش
جهان از یاد او گشته فراموش

گهی قرعه زدی بر نام یارش
که با او چون بوَد فرجام کارش؟

گهی در باغ شاهنشاه رفتی
زهر سروی گوا بر خود گرفتی


همی گفتی گوا باشید بر من
ببینیدم چنین بر کامِ دشمن

چو ویس ایدر بوَد با وی بگویید
دلش را از ستمگاری بشویید

گهی با بلبلان پیگار کردی
بدیشان سرزنش بسیار کردی

همی گفتی چرا خوانید فریاد
شما را از جهان باری چه افتاد؟

شما با جفت خود بر شاخسارید
نه چون من مستمند و سوکوارید

شما را از هزاران گونه باغ است
مرا بر دل هزاران گونه داغ است

شما را بخت جفت و باغ دادست
مرا در عشق درد و داغ دادست

شما را ناله پیش یار باشد
چرا باید که ناله زار باشد؟

مرا زیباست ناله گاه و بیگاه
که یارم نیست از دردِ من آگاه

چنین گویان همی گشت اندران باغ
دو دیده پر زخون و دل پر از داغ

چنین کشتـه ی حسرتِ کیستم من؟
که چون آتش از سوختن زیستم من

نه شادم نه محزون نه خاکم نه گردون
نه لفظم نه مضمون چه معنیستم من؟

نه خاک آستانم نه چرخ آشیانم
پَری می فشانم کجا ییستم من ؟

اگر فانیم چیست این شور هستی؟
و گر باقیم از چه فانیستم من؟

بناز ای تخیّل ببال ای توهّم
که هستی گمان دارم و نیستم من

هوایی در آتش فگنده است نعلم
اگر خاک گردم نمی ایستم من

نوایی ندارم نفس می شمارم
اگر ساز عبرت نیَم، چیستم من؟

بخندید ای قدر دانان فرصت
که یک خنده بر خویش نَگریستم من

درین غمکده کس مَمیردا یا رب
به مرگی که بی دوستان زیستم من

جهان کو به سامانِ هستی بنازد
کمالم همین بس که من نیستم من

به این یک نفس عمرِ موهوم بیدل
فنا تهمِت شخصِ باقیستم من

224183